صنعت و هنر آجرکاری

کوره های آجرپزی

صنعــت آجرپــزی در ایران

بــه طــور کلی صنعــت آجرپــزی در عهــد معمــاری پیش از هخامنشــی تکامل یافت؛ تا جایی که در دورة هخامنشــی پخت آجرهــای لعابدار منقوش و برجســته بســیار معمول بــود.بنای زیگــورات چغازنبیل در هفت تپه خوزســتان، طاق کســری در تیســفون، پایتخت ساســانیان، طاقهای بزرگ قصــر فیروزآباد فــارس، بناهــا و عمارت باغهــای معلق بابل در عــراق از بناهای آجری قبل از دورة اســامی اســت که از حیث فنی و هنریشــان قابل توجه هستند. دورة سلجوقی، عصر گسترش معماری و ترق فوق العادة هنر آجرکاری اســت.در این دوره است که هنر معماری و در ایران تا سواحل مدیترانه و حتی در معماری مصر و ســوریه نفوذ پیدا کرد.و همچنین در دورههای مختلف اندازه و شــکل آجرهــا تغییر کرد. آجرهای چهارگوش و مســتطیل شکل بیشترین کاربرد را در آثار معماری داشت.

صنعت آجر و هنر آجر
صنعت آجرپزی در ایران و باستان

اندازة آجرها، هم از طول و عرض و هم پهنا و ضخامت، به مرور زمان کوچکتر شد. مقبرة امیراسماعیل سامانی، شاهکاری در آجرکاری و آجرتراشی است.

برجهای دوگانة خرقان، همچنین زیــر گنبدخانة گنبد خاکی و ســتونهای مســجد جامع اصفهان آمیــزهای از هنر، هندســه و فن آجرکاری اســت.

کاروانسرای رباط شــرف موزة آجر نام گرفته است و انواع برجها و میلها و منارههای مختلف مانند برج مهماندوست در دامغان، برج عالءالدین در ورامین، برج »رادکان« در خراسان و … از بناهای مهــم آجری در دورۀ اســامی هســتند.

ســیمون آیوازیان

در این بناهــا از روشهای مختلف آجرکاری و آجرتراشــی اســتفاده شده اســت. استحکام، سختی، رنگ، تنوع اندازه، تولید آسان، در دسترس بودن مواد اولی تراش، رنگپذیری با لعاب و رنگهای معدنی، کشــش و عایق در برابر گرما و ســرما، چیدمان راحت و همخوانی با ســایر مصالح همچون کاشی، ســنگ و گچ از مزایای آجر است که ســبب کاربرد زیاد آن در آثار معماری ایران بوده است.

به گفته ســیمون آیوازیان، نمود آجر در آثار معماری ایرانی، نه یک ذره در مقابل کالن آثار معماری بلکه واحدی است که در دل و بطن آثار معماری مینشــیند و نقشی تعیینکننده دارد.

آجر در ساختمان به مثابه نت در موســیقی است، یا همچون کلمه است در شعر است.

کوره های آجرپزی سنتی به طور گسترده و امروزی

خشــتهای چیــده شــده در کوره پــس از 100 درجــه حرارت چسبندگی خود را کم میکند و در 500 درجه حرارت آب شیمیایی در خشــت گرفته میشود و سپس رو به پختن میرود و در حرارتی باالتر از 900 درجه حدوداً پخته میشود و آجر به وجود میآید.

انــواع کورههــای آجرپــزی در ادامه توضیح داده شــده اســت:

1- کورهی هوفمان: کوره هوفمان به شــکل حلقهای (دایره) روی سطح زمین یا حلقهای کشیده (بیضوی) هســتند . معمولا پایینتر از سطح زمین ساخته میشوند.

کورهی هوفمان
کورهی هوفمان

2-کوره تنوهای و چاهی: این نوع کوره از قدیمیترین کورههای آجرپزی در ایران به حســاب میآید. در حال حاضر کمتر از این نــوع کوره ها اســتفاده میشــود. کورههای چاهــی در زمین حفر میشد و خشــت را در آن به صورت هره و با رعایت فضای خالی برای کشــش حرارت میچیدند، و ناحیههای سر کوره و زیر کوره را با مالت کاه گل اندود میکردند و با راهاندازی و دادن ســوخت به کوره عملیات پخت آجر شروع میشد.

کوره آجر دایره ای
کوره های دایره ای که آجر را به دور آن می چیدن

3- کــوره تونلی: از جدیدترین نوع کورههای آجرپزی به شــمار میرود و عالوه بر پخت آجر در این کوره، ســرامیکهای ممتاز و صنعتی پخت میشــود. در این نوع کوره خشتها روی واگن قرار میگیرند و وارد تونل میشوند.

کــوره تونلی
قابل توجه آن که آجرهای زیرین در کورهای ســنّتی به اصطالح به شکل سبز و بعد از آن سبز زرد و سپس زرد و بعد از آن گلبهی و در انتها نیمپخته خواهد بود.

آجرهای سبز برای اسکلت سازی و فرش کفها و آجر ســبز زرد برای نماسازی های آجری که دارای مقاومت مطلوب هســتند استفاده میشــود. همچنین از آجرهای گلبهــی برای دیوارهای غیرباربر و حائل اســتفاده میشــود و در نهایــت آجرهای نیمپخته دوباره به کوره برده شــده تا مرحله پخته شدن تکمیل شود.

آجر و کاربرد آن پیش از اسلام

آجر از جهت مقاومت به مانند نوعی ســنگ است که از پختن گل ورزدیده به عمل میآید. مقاومت آجر بســتگی به نوع خاک مرغوب آن دارد که مخلوطی اســت از 75 درصد خاک رس و 25 درصــد ســیلیس (الی) به عالوه مقدار آب الزم که از آن خشــت تهیه میشــود و با حرارت کافی به روشهای ســنّتی و یا ماشینی در شــکلهای گوناگون پخته میشــود.

حدود هزاران ســال قبل از پخــت آجر بــه روش قالبزنی خشــت، تهیه آجــر به صورت بلوکهای نامنظم از گل ســفت خشکشــده آماده میشــد که آن را بــه کورههــای اولیه میبردند و با پختن بلوک از آن ســرپناه میساختند.

اجاقهای صحرایی

در واقع میتوان کشف آجر را همزمان با کشف آتش و از دگرگونی زمین در اطراف اجاقهای صحرایی که مورد استفاده چادرنشینها بوده، دانست.

قدیمیتریــن لوح آجری از دوران (ســارگن) مؤســس امپراتوری (اکاد) مربــوط به 2400 ســال قبل از میالد مســیح اســت. بعد از قالــبزدن خشــت و پختن آن به نام آجر در بناهــای کلده و بابِل و آشــور و میانرودان بین دجله و فرات اســتفاده فراوان شده بود.

آجرنوشــته

از میــان بناهای به جــای مانده میتوان به بــرج بابل11 که با آجر ساخته شده اســت اشــاره کرد و نیز بنای (چغازنبیل) اثر ارزشمندی که حدود 1250 سال قبل از میالد ساخته شد و در هفتتپه خوزســتان واقع اســت.

مجموعة تاریخی چغازنبیل در وســعتی حــدود 100 هکتار بنا شــده که از یــک بنای مطبق مرکزی (زیگورات)، یک حصــار جداگانه، بقایای 12 معبد، محل شاهی، مخزن آب، آثاری از نگهداری و انبار مصالح ساختمانی به خصوص گچ و قیر و آثار یک برج تشــکیل شــده است .

در ضمــن آجرنوشــتههایی در بیــن رجهای آجرکاری این بنا بهکار رفته که شامل دستورات و احکام است و تا امروز به یادگار مانده است.

آجرهای بهکار رفته در این بنای تاریخی شــامل آجرهای ساده، کتیبه دار و همگی متعلق به دورة عیالمی اســت. طیف رنگی بدنة این آجرها زرد، قهوهای، قرمز و سبزـ آبی ، با ابعاد 37/5×37/5×8 و 35×35×10 سانتیمتر هستند.

برای امتیاز به این نوشته کلیک کنید!
[کل: 0 میانگین: 0]

بابامیری سید

آجر قزاقیآجرسنتیآقای آجرخطاییفروشگاه آجر

نوشته های مرتبط ...

9 دیدگاه

  • I don’t need to tell you how important it is to optimize every step in your SEO pipeline. But unfortunately, it’s nearly impossible to cut out time or money when it comes to getting good content. At least that’s what I thought until I came across Article Forge… Built by a team of AI researchers from MIT, Carnegie Mellon, Harvard, Article Forge is an artificial intelligence (AI) powered content writer that uses deep learning models to write entire articles about any topic in less than 60 seconds. Their team trained AI models on millions of articles to teach Article Forge how to draw connections between topics so that each article it writes is relevant, interesting and useful. All their hard work means you just enter a few keywords and Article Forge will write a complete article from scratch making sure every thought flows naturally into the next, resulting in readable, high quality, and unique content. Put simply, this is a secret weapon for anyone who needs content. I get how impossible that sounds so you need to see how Article Forge writes a complete article in less than 60 seconds! order here.

    پاسخ

  • I don’t need to tell you how important it is to optimize every step in your SEO pipeline. But unfortunately, it’s nearly impossible to cut out time or money when it comes to getting good content. At least that’s what I thought until I came across Article Forge… Built by a team of AI researchers from MIT, Carnegie Mellon, Harvard, Article Forge is an artificial intelligence (AI) powered content writer that uses deep learning models to write entire articles about any topic in less than 60 seconds. Their team trained AI models on millions of articles to teach Article Forge how to draw connections between topics so that each article it writes is relevant, interesting and useful. All their hard work means you just enter a few keywords and Article Forge will write a complete article from scratch making sure every thought flows naturally into the next, resulting in readable, high quality, and unique content. Put simply, this is a secret weapon for anyone who needs content. I get how impossible that sounds so you need to see how Article Forge writes a complete article in less than 60 seconds! order here.

    پاسخ

  • Use artificial intelligence to cut turnaround time, extend your budget, and create more high-quality content that Google and readers will love. How It Works? WordAi is extremely fast and intuitive. Just enter your content, click rewrite, and in a matter of seconds, WordAi will rewrite an entire piece of content for you. WordAi comes up with different ways to express the same ideas by rewriting every sentence from scratch. This not only removes duplicate content, it also makes the rewritten content read completely naturally. Scale Your Business Make your entire content production process 10x more efficient. Use AI to create more high-quality, unique content that impresses clients and engages readers, all without having to put in more hours Register here and get a bonus.

    پاسخ

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *